(Όχι...) Ms-Windows 11 στους υπολογιστές της γραμματείας - micro HowTo

[mandarinos]

Δεν εστιάζω στην εγκατάσταση καθ' εαυτή. Αυτή καλύφθηκε (στο μεγαλύτερο μέρος της) σε προηγούμενο thread.

Γιατί, όμως, πρέπει να γραφτούν καινούριες οδηγίες;

Επειδή συμβαίνει το εξής:

Τα Ms-Windows 11, επειδή απαιτούν να υπάρχει το (ολοκληρωμένο chip) TPM 2.0, ουσιαστικά "φοριούνται" σε motherboards κατασκευής τουλάχιστον 2015 και νεώτερης. (Λεπτομέρειες περί TMP 2.0, πρόχειρα εδώ.)

Τώρα, στις γραμματείες των σχολείων συνήθως υπάρχουν desktop ΗΥ "απαξιωμένοι", αλλά μιά χαρά κατάλληλοι (ακόμη) γιά δουλειές γραφείου, αλλά και σύνδεση στο LTSP (και γάρ 64μπιτοι με 4 GBytes RAM, έστω και DDR2), και παλιά laptops, συνήθως από δωρεές (πχ τύπου i2). Και όλ' αυτά, κατασκευής πρό του 2015.
Αυτά τα μηχανήματα δεν κάνουν γιά εγκατάσταση Ms-Windows 11. (Θα το διαπιστώσετε και με το σχετικό δοκιμαστικό πρόγραμμα της Microsoft.) Όμως, (συνήθως) φοράνε Ms-Windows 10άρια, εδώ και χρόνια! Τί γίνεται, λοιπόν, μετά τον Οκτώβριο του 2025, όταν και παύει η υποστήριξη των 10ριών;

Πρέπει να δοθεί μία λύση· κι αυτή είναι:
- παίρνουμε ό,τι χρήσιμο αρχείο υπάρχει μέσα (πχ βίντεο από σχολικές γιορτές, κλπ),
- σβήνουμε τον δίσκο / περνάμε Linux,
- ξαναπερνάμε τα αρχεία στην ίδια δομή directories του Linux, όπως ήταν στα Παραθύρια (πχ τα από τις "λήψεις" στο downloads, κλπ).

Τώρα, η δυσκολία δεν βρίσκεται εκεί (σιγά μη δεν ξέρετε να εγκαταστήσετε Linux στον τοπικό δίσκο!), αλλά στα BIOS's / UEFI's, τα οποία μπορεί να γίνουν τρομερά εκνευριστικά.

Ενεργούμε ως εξής:

Πρώτη δουλειά:
- Ανανεώνουμε το BIOS/UEFI στην τελευταία του έκδοση. Έστω κι αν αυτή είναι πχ του 2012. (Ό,τι υπάρχει· δεν μας νοιάζει. Έτσι κι αλλοιώς, 11άρια δεν θα φορεθούν. Αλλά, αν πχ το κομμάτι του iPXE έχει ανανεωθεί, το θέλουμε.)
- Επειδή, όμως, αρκετές εταιρείες έχουν την ανόητη συνήθεια τα αρχεία του BIOS να μην τα έχουν αυτόνομα, αλλά να περνάνε μονάχα μέσα από utilities δικές τους σε περιβάλλον αυστηρά Ms-Windows, τότε:
- (α) ΔΕΝ βιαζόμαστε να σβήσουμε τα Ms-Windows.
- (β) Ψάχνουμε τις utilities αυτές στο site γιά την τεχνική υποστήριξη κάθε εταιρείας, και τις εγκαθιστούμε. (Προτιμήστε το site της "μαμάς" εταιρείας, συνήθως στις USA. Όχι το αντίγραφο του site στην Ελλάδα.)
- (γ) Ανανεώνουμε το BIOS / UEFI μέσω αυτών.

Δεύτερη δουλειά:
- Καλού κακού, κάνουμε επαναφορά εργοστασιακών ρυθμίσεων στο BIOS / UEFI, βγάζουμε secure booting off, βάζουμε legacy support on, ενεργοποιούμε κάρτα δικτύου (δηλ. να παίρνει image γιά booting), καθορίζουμε σειρά μέσων εκκίνησης.
- Περνάμε το Linux μας με DVD, ή τσιπάκι usb με Ventoy (ανάλογα τί σηκώνει το μηχάνημα).
- Αν, μετά την εγκατάσταση, δεν βρίσκεται ο τοπικός δίσκος να ξεκινήσει, δεν βιαζόμαστε να ξανακάνουμε εγκατάσταση, αλλά παίζουμε λίγο με τις ρυθμίσεις του BIOS/UEFI.

Σας πληροφορώ ότι σε μηχάνημα (φορητό) Lenovo e540, έγινε το εξής εκπληκτικό: έκανα εγκατάσταση (Mint 22.1 / Cinnamon) σε UEFI mode, "δεν βρισκόταν" ο δίσκος, ξαναπήγα BIOS, άλλαξα σε BIOS mode, και "βρέθηκε" μιά χαρά!!!

Αυτά!

.................................

Τί να κάνουμε;! Ακόμη εξυπηρετούμε τον υπολογιστή, πρίν μας εξυπηρετήσει αυτός! Ευτυχώς που τα ποσοστά εξυπηρετήσεων, από 90% υπέρ ΗΥ - 10% υπέρ μας κάπου το 1985 (οι παλιοί θα ξέρουν ότι τρέχαμε να βρούμε μέχρι και αριθμό cylinders / heads / sectors γιά τους σκληρούς δίσκους!), γύρισαν κάπου στο 10% (και λιγώτερο) υπέρ ΗΥ - 90% υπέρ μας, σαράντα χρόνια μετά.

Καλό καλοκαίρι!

.................................

Υγ 1: Υπάρχει ακόμη μία περίπτωση να δυσκολευτούμε στη γραμματεία: να υπάρχουν προγράμματα, τα οποία τρέχουν μονάχα σε περιβάλλον Παραθυριών. (Δεν πάει τώρα το μυαλό μου σε κάποιο συγκεκριμένα.) Ναι μέν, μπορεί πχ ακόμη και το Autocad να τρέχει μέσα από WINE / PlayOnLinux, αλλά οι Ελληνικές γραμματοσειρές "σκοτώνονται".

Οπότε, αναγκαστικά φέρνουμε ένα τερματικό των εργαστηρίων (με 11άρια) στη γραμματεία, και κάνουμε ανταλλαγή με ένα desktop της γραμματείας.

Υγ 2: Γιατί να κάνουμε όλη αυτή την ιστορία με τις εγκαταστάσεις Linux, και δεν συνδέουμε (και) τα μηχανήματα της γραμματείας στο LTSP, ώστε να ξενοιάσουμε μία και καλή;

Επειδή πρέπει να είναι ανεξάρτητα του server.

Μερικές φορές μπορεί να πρέπει να τον κλείσουμε (πχ γιά να του περάσουμε εξαρτήματα), ή να κάνουμε reboot. Τί θα γίνει; απλούστατα, θα κρεμάσουν οι ΗΥ της γραμματείας, την κρίσιμη στιγμή που πχ αποστέλλουν υπηρεσιακά έγγραφα.

Όχι, δεν είναι σωστό κάτι τέτοιο.

Υγ 3: Αν, βέβαια, το επιθυμούν οι συνάδελφοι, τους φτιάχνουμε τους ΗΥ της γραμματείας να δουλεύουν σε dual mode (τοπικός δίσκος / LTSP), ώστε κάθε συνάδελφος να βρίσκει τον χρήστη του και να κάνει τη δουλειά του. Και να μη γεμίζει η επιφάνεια εργασίας (σε hdd / ssd mode) από τα "απαραίτητα" 35-40 προσώπων!

[mandarinos]

Μην ξεχάσετε να προσθέσετε τα βασικά ttf fonts της Microsoft, ώστε τα έγγραφα που θα μεταφέρετε να μην αναζητούν υποκατάσταστες γραμματοσειρές. (Παρεκτός αν γουστάρετε γκρίνια από φιλολογίνες.   )

Αυτή η δυνατότητα (προσθήκης Ms_core-fonts) στο Linux Mint ανευρίσκεται στον Software Manager, ως: TtF-mscorefonts-installer.

[mandarinos]

Case study γιά "αναποδιασμένα" ( = παλιά / ανεπαρκή) BIOS's/UEFI's: το φορητό HP 620.

Το συγκεκριμένο μηχάνημα με παίδεψε αρκετά. (Με είχε βασανίσει και μέχρι να συνδεθεί στο LTSP του σχολείου, αλλά άλλη ιστορία αυτή.)

Έκανα εγκαταστάσεις με Linux Mint / Ubuntu / Debian· αλλά, κάθε φορά που τελείωνε η εγκατάσταση, δεν έκανε επανεκκίνηση. Κάθε φορά "δεν έβρισκε" τον δίσκο, κι έβγαζε διαγνωστικό.
- Ερώτηση, λοιπόν, στην Τεχνητή Νοημοσύνη: τί δεν πάει καλά.
- Απάντηση: βάλε "ελαφρότερες" διανομές, όσον αφορά τα γραφικά (Mate/Xfce), ή "ελαφρότερες" γενικά, όπως η Peppermint.

Έκρινα πως τα γραφικά δεν ήταν το μεγάλο πρόβλημα (που δεν ξεκινούσε ο σκληρός), άρα δοκιμή με Peppermint· και ναι, κάθησε! Και ναι, έκανε booting ο σκληρός!

Άρα, τί φταίει με τις Ubuntu based distros και δεν κάθονται; (Και γιατί κάθονται τα Παραθύρια τα 10, δηλαδή, σε μηχάνημα του 2004-2007; Τί παραπάνω έχουν; )

Απλούστατα, το partitioning. Το Peppermint κάνει στον σκληρό μία partition πέρα-πέρα, κι αφήνει μία μικρή partition 2 MBytes "free space" στο τέλος. Αντίθετα, οι Ubuntu based φτιάχνουν επίσης (πλήν της κύριας) BIOS boot partition (MS-DOS) και efi boot partition· αλλά, γιά κάποιον λόγο, αποτυγχάνουν στο να κάνουν τον σκληρό να ξεκινήσει.

Δοκιμάζω, λοιπόν, με Mint 22.1 . Αφήνω τις ίδιες partitions με το Peppermint, φορμάρω τη μεγάλη με ext4, ρίχνω εγκατάσταση με Mint 22.1 και ναί!!!
Βέβαια, έβγαλε μήνυμα ότι δεν υπάρχει efi boot partition, άρα "continue on your own risk". Αλλά την αγνόησα και δικαιώθηκα.

Συμπέρασμα - τί κάνουμε με "δύστροπα" BIOS's, ώστε οι αντίστοιχοι ΗΥ να εκκινούν κανονικά από τον σκληρό:

- "Legacy support" (στο BIOS/UEFI) on.
- Ξεκινάμε την εγκατάσταση Linux όπως την ξέρουμε, αλλά κάνουμε partitioning χειροκίνητα: ορίζουμε μία partition σε ext4 γιά όλον τον δίσκο. (Η μικρή partition των 2 MBytes free space ίσως και να μην χρειάζεται. Πειραματιστήτε.)
- Μην ανησυχείτε γιά την έλλειψη swap partition: έχει καταργηθεί. Τώρα υπάρχει swap file.
- Ως mount point ορίζουμε το: / .

Και είμαστε εντάξει!

Υγ: Δεν νομίζω ότι σε τόσο παλιά μηχανήματα θα βάλουμε ποτέ δίσκο μεγαλύτερο των 2 TBytes. Μιλάμε γιά δίσκους 512 GBytes το πολύ, άρα δεν υπάρχει πρόβλημα. Δίνουμε, όμως, παράταση ζωής άλλα 10 χρόνια σε τέτοια μηχανήματα, λίαν χρήσιμα σε δουλειές γραφείου.