Κρατικό Πιστοποιητικό Χρήσης Υπολογιστών

[Γιάννης Φάκας]

Πιστοποιητικά Δεξιοτήτων Χρήσης Η/Υ:
Σύντομη Ιστορική Αναδρομή
και οι Προτάσεις
της Ένωσης Πληροφορικών Ελλάδας
για την Υπέρβαση της Σημερινής Κρίσης

Η πιστοποίηση δεξιοτήτων χρήσης υπολογιστών είναι μια ιδιαίτερα κερδοφόρα δραστηριότητα στην Ελλάδα. Τα πιστοποιητικά που επικρατούν σήμερα στην αγορά, είναι αυτά της Microsoft, του Cambridge, του London Learning και του ECDL Foundation. Παρέχονται από εταιρείες οι οποίες πιστοποιούν Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών (ΚΕΣ) ή ακόμη και εκπαιδευτικά ιδρύματα (π.χ. τμήματα σε ΑΕΙ ή ΤΕΙ) προκειμένου να λειτουργούν ως εξουσιοδοτημένα εξεταστικά κέντρα ή να καταρτίζουν τους ενδιαφερομένους στην εξεταστέα ύλη.
Προκειμένου να προωθήσουν εμπορικά τα πιστοποιητικά τους, τα εμπλεκόμενα ΚΕΣ, διαφημίζουν, ορισμένες φορές, τα πωλούμενα πιστοποιητικά χρησιμοποιώντας λέξεις (π.χ. διπλώματα, πτυχία κ.λ.π.) που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα επιχειρώντας να δημιουργήσουν μια εικόνα αναγνωρισμένων τίτλων σπουδών. Περαιτέρω, επιδιώκουν την υιοθέτηση ρυθμίσεων που θα επιβάλλουν την υποχρεωτική κατοχή αυτών των πιστοποιητικών για την πρόσληψη σε διάφορες θέσεις εργασίας. Τέτοιες ρυθμίσεις έχουν γίνει στις εξής περιπτώσεις:
      του Μητρώου Εκπαιδευτών του ΕΚΕΠΙΣ με την ΥΑ105128/2001 (ΦΕΚ 6Β΄/9.1.2001),
      της σχολής μονίμων υπαξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού με το Π.Δ. 248/2003 (ΦΕΚ 223Α’/19.9.2003) – περισσότερες λεπτομέρειες υπάρχουν στη διεύθυνση διαδικτύου http://www.epe.org.gr/showarticle.jsp?articleid=109 – καθώς και
      του προσοντολογίου του δημοσίου Π.Δ. 347/2003 (ΦΕΚ 315Α΄/31.12.2003), το οποίο έχει πλέον αναθεωρηθεί από το ΠΔ 44/2005 (ΦΕΚ 63Α΄/9.3.2005), όπως θα εξηγήσουμε στη συνέχεια.
Καταρχάς, πρέπει να τονιστεί ότι τα ΚΕΣ, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις που διέπουν τη λειτουργία τους (βλ. άρθρο 15 του Ν.1966/1991), δεν μπορούν να χορηγούν τίτλους σπουδών. Είναι μάλιστα υποχρεωμένα να ενημερώνουν σχετικά τους πελάτες τους. Η ολιγωρία της Πολιτείας, ιδίως των αρμόδιων Υπουργείων Ανάπτυξης και Παιδείας, για την πιστή εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας, επέτρεψε τη γενικευμένη παραπλάνηση του καταναλωτικού κοινού με αποτέλεσμα την άνθηση των δραστηριοτήτων πιστοποίησης τα τελευταία χρόνια.
Τα πράγματα επιδεινώθηκαν το 2004 και τις αρχές του 2005, μετά τη θέσπιση της υποχρεωτικής κατοχής «διεθνώς αναγνωρισμένου» πιστοποιητικού χρήσης υπολογιστών για το διορισμό στο δημόσιο από 1.1.2005, με τις διατάξεις του Π.Δ. 347/2003. Αν και η φράση «διεθνώς αναγνωρισμένο» δεν προσδιορίζονταν στο κείμενο του προεδρικού διατάγματος, οι εταιρείες πιστοποίησης αξιοποίησαν τη ρύθμιση (εξάλλου οι ίδιες φρόντισαν, παρασκηνιακά, να περιληφθεί στο προεδρικό διάταγμα) για να δώσουν νέα ώθηση στα προϊόντα τους. Περαιτέρω, εκμεταλλεύτηκαν «έτοιμες» αγορές, όπως τα ΑΕΙ και ΤΕΙ, προβάλλοντας τα προϊόντα τους ως απαραίτητο προσόν διορισμού και προχωρώντας σε συμβάσεις με διδάσκοντες των αντίστοιχων ιδρυμάτων (http://www.epe.org.gr/showarticle.jsp?articleid=132). Φτάσαμε, έτσι, στο καταπληκτικό φαινόμενο, ΚΕΣ να πιστοποιούν τα ΑΕΙ και ΤΕΙ, τη στιγμή που κορυφώνονται οι αντιδράσεις εναντίον της πιθανολογούμενης αναγνώρισης των ΚΕΣ που λειτουργούν ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων!
Η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας (http://www.epe.org.gr), προσπαθώντας να προασπίσει τόσο τα συμφέροντα των Πληροφορικών όσο και της ελληνικής κοινωνίας, είχε εγκαίρως κινηθεί δικαστικά ασκώντας αιτήσεις ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά όλων των ρυθμίσεων που επιχειρούσαν την «αναγνώριση των ιδιωτικών «πιστοποιητικών» χρήσης Η/Υ και την έμμεση εξομοίωσή τους με τίτλους σπουδών πληροφορικής και ειδικότερα κατά:
      της ΥΑ105128/2001 που αφορούσε το μητρώο εκπαιδευτών του ΕΚΕΠΙΣ,
      του ΠΔ 248/2003 που αφορά τα προσόντα πρόσληψης καθηγητών στη σχολή μονίμων υπαξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού, και
      του ΠΔ 347/2003 που αφορούσε το προσοντολόγιο του δημοσίου.
Η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας δεν περιορίστηκε μόνο στο δικαστικό πεδίο. Προχώρησε σε έντονα διαβήματα και δημόσιες καταγγελίες προς τους αρμόδιους φορείς. Ειδικότερα για το ΠΔ 347/2003 απέστειλε έντονα υπομνήματα προς το αρμόδιο Υπουργείο, προς τα κόμματα τους βουλευτές και εξέδωσε αλλεπάλληλα δελτία τύπου καυτηριάζοντας το γεγονός ότι δεν εξαιρούσε καν τους πτυχιούχους Πληροφορικής από την υποχρέωση κατοχής πρόσθετου πιστοποιητικού χρήσης υπολογιστών προκείμενου να διοριστούν στο δημόσιο! Αποτέλεσμα των καταγγελιών μας ήταν να εκδοθεί αρχικά, από το Υπουργείο Εσωτερικών, η εγκύκλιος  ΔΟΑ/Φ13/12635/7-6-2004. Η εγκύκλιος αυτή είναι διαθέσιμη από την ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.epe.org.gr/various/EgkykliosYPES07Jun04.doc. Με αυτήν καταργούνταν, ανεπίσημα, τα πιστοποιητικά χρήσης Η/Υ στους κλάδους ΔΕ, ΤΕ και ΠΕ Πληροφορικής.

[Γιαννης Φακας]

Η προσέγγιση αυτή επισημοποιήθηκε με το νέο προεδρικό διάταγμα 44/2005 που δημοσιεύθηκε στις 9 Μαρτίου 2005 και το οποίο προβλέπει:
Η προβλεπόμενη γνώση χειρισμού Η/Υ διαπιστώνεται με ένα από τους ακόλουθους τρόπους:
α) Πιστοποιητικά Πληροφορικής ή γνώσης χειρισμού Η/Υ που εκδίδονται από φορείς, οι οποίοι πιστοποιούνται από τον Οργανισμό Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Ο.Ε.Ε.Κ.), με βάση τη διεθνή επί του θέματος πρακτική, ιδίως όσον αφορά τις υποδομές, το λογισμικό, τις μεθόδους και τη διαδικασία.
β) Τίτλους σπουδών, τριτοβάθμιας, μεταδευτεροβάθμιας ή δευτεροβάθμιας  εκπαίδευσης, ειδικότητας Πληροφορικής ή χειρισμού  Η/Υ.
γ) Τίτλους σπουδών, πανεπιστημιακής ή τεχνολογικής εκπαίδευσης, από την αναλυτική βαθμολογία των οποίων προκύπτει ότι έχουν παρακολουθήσει τέσσερα τουλάχιστον μαθήματα, υποχρεωτικά ή κατ΄ επιλογή, Πληροφορικής ή χειρισμού Η/Υ.
Μεταβατικά και το αργότερο ως την 31.12.2005, η γνώση Πληροφορικής ή χειρισμού Η/Υ αποδεικνύεται και με τους ακόλουθους τρόπους:
(i) Με εμπειρία έξι τουλάχιστον μηνών
(ii) με πιστοποιητικά πληροφορικής ή γνώσης χειρισμού Η/Υ, που εκδίδονται από φορείς πιστοποίησης συμβεβλημένους με φορείς εκτέλεσης προγραμμάτων κατάρτισης σε βασικές δεξιότητες χρήσης τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας ή
(iii) με εξέταση που διενεργείται από τον Ο.Ε.Ε.Κ. Στην παραπάνω εξέταση υποβάλλονται όσοι από τους περιλαμβανομένους σε πίνακα διοριστέων δεν αποδεικνύουν τη γνώση χειρισμού Η/Υ με ένα από τους προαναφερόμενους τρόπους. Σε περίπτωση αποτυχίας διαγράφονται από τον πίνακα διοριστέων.
Με τις παραπάνω ρυθμίσεις, χιλιάδες υποψήφιοι δημόσιοι υπάλληλοι απαλλάσσονται από την υποχρέωση πρόσθετης πιστοποίησης προκειμένου να λάβουν μέρος στους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ ενώ για τους υπόλοιπους προβλέπεται η διαδικασία των δωρεάν εξετάσεων του Ο.Ε.Ε.Κ., τουλάχιστον για τη μεταβατική περίοδο μέχρι 31.12.2005, μέχρι δηλαδή να οριστικοποιηθεί ποιοι θα είναι οι φορείς που θα πληρούν τα κριτήρια που θα τεθούν για εγκυρότητα και αξιοπιστία. Ταυτόχρονα με την έκδοση του Π.Δ. 44/2005, η Πολιτεία εξήγγειλε και τη θεσμοθέτηση ενός κρατικού πιστοποιητικού χρήσης Η/Υ με δηλώσεις του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΠΘ κ. Ανδρέα Καραμάνου και άλλων αρμοδίων του ΥΠΕΠΘ (http://www.epe.org.gr/hmerida/praktika.jsp) καθώς και του Υφυπουργού Παιδείας κ. Γεωργίου Καλού (http://www.greekictmarket.gr/education/omilia.pdf)
Παρά τις θετικές αυτές εξελίξεις, οι δικαστικές ενέργειες που έχουμε, όσον αφορά στην υπουργική απόφαση για το Μητρώο Εκπαιδευτών του ΕΚΕΠΙΣ και τα προσόντα διορισμού στην σχολή μονίμων υπαξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού θα συνεχιστούν και η ενημερωτική εκστρατεία που έχουμε ξεκινήσει θα ενισχυθεί προκειμένου να σταματήσει η κερδοσκοπία εις βάρος των νέων της χώρας μας, οι οποίοι επιδιώκοντας μια θέση εργασίας πέφτουν θύματα μιας μεθοδικής κερδοσκοπικής δραστηριότητας που συνδυάζεται με συστηματικές παραπλανητικές διαφημίσεις, Η κατάσταση αυτή πλήττει το κύρος του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος και ενθαρρύνει τυχοδιωκτικές συμπεριφορές.

[Γιαννης Φακας]

Έως σήμερα δεν υπάρχει ενιαίος μηχανισμός πιστοποίησης-ελέγχου όλων των διαδικασιών που θα διασφαλίζουν την ποιότητα και αξιοκρατία για την απόκτηση των εμπορικών πιστοποιητικών δεξιοτήτων χρήσης υπολογιστών Αυτά τα φαινόμενα πρέπει να σταματήσουν, γι΄ αυτό και χρειάζεται η ολοκλήρωση των δικαστικών ενεργειών που έχουμε ξεκινήσει και η επιτάχυνση των διαδικασιών για τη θεσμοθέτηση του κρατικού πιστοποιητικού χρήσης Η/Υ σύμφωνα με τις κυβερνητικές εξαγγελίες.
Πρέπει, ωστόσο, να επισημάνουμε, ότι η πιστοποίηση των δεξιοτήτων χρήσης Η/Υ είναι η μία όψη του νομίσματος. Εξακολουθεί να παραμένει ζητούμενο το πώς θα πιστοποιηθούν οι επιχειρήσεις που προσφέρουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες αλφαβητισμού στην πληροφορική. Το ζήτημα αυτό είναι άκρως σημαντικό διότι, εκτός των άλλων, αφορά χιλιάδες παιδιά και εφήβους, που εκπαιδεύονται στις επιχειρήσεις αυτές. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν σήμερα, δεν προσφέρει ούτε τις ελάχιστες εγγυήσεις για την εξασφάλιση των στοιχειωδών τεχνικών, επιστημονικών και παιδαγωγικών προϋποθέσεων για την απρόσκοπτη παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών υψηλών προδιαγραφών αντίστοιχων με τις ανάγκες και τις προσδοκίες του κοινωνικού συνόλου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το νομικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία τους δεν προβλέπει τις απαιτούμενες προδιαγραφές για την εξασφάλιση των τεχνικών, επιστημονικών και παιδαγωγικών προϋποθέσεων λειτουργίας τους.
Ως αποτέλεσμα της παραπάνω έλλειψης, έχουν ήδη αρχίσει να διατυπώνονται αποσπασματικές προτάσεις για την διαμόρφωση ενός πλαισίου προδιαγραφών που θα αφορούν:
      Τις κτιριακές υποδομές
      Τις τεχνικές υποδομές
      Την επιστημονική επάρκεια των διευθυντών και των διδασκόντων
      Τις ειδικές παιδαγωγικές απαιτήσεις για τη σωστή εκπαίδευση ανηλίκων, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό των εκπαιδευόμενων είναι παιδιά ή έφηβοι.
Η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας, αφού μελέτησε  το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί και το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, διατύπωσε προς τις αρμόδιες αρχές την πολιτική της πρόταση που βασίζεται στο υφιστάμενο πλαίσιο λειτουργίας των φροντιστηρίων και σκοπό έχει την ταχύτερη δυνατή εξυγίανση του όλου πλέγματος παροχής ιδιωτικών υπηρεσιών αλφαβητισμού στην Πληροφορική με τις ελάχιστες δυνατές θεσμικές παρεμβάσεις, ώστε να καταστεί εφικτή η ταχύτερη εφαρμογή ενός δοκιμασμένου και αποτελεσματικού συστήματος που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες και θα εναρμονίζεται με τις πρόσφατες πολιτικές επιλογές που αφορούν την πιστοποίηση δεξιοτήτων χρήσης υπολογιστών. Στο εξής όλες οι άδειες λειτουργίας επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης αλφαβητισμού στην πληροφορική θα πρέπει να παρέχονται μέσα από το πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία των φροντιστηρίων. Αντίστοιχα θα πρέπει να αντιμετωπισθεί το θέμα των διδασκόντων. Με τον τρόπο αυτό πιστεύουμε ότι θα τερματιστεί η υφιστάμενη σύγχυση και θα τεθούν οι βάσεις για ποιοτική αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών σε όφελος του κοινωνικού συνόλου και της εθνικής μας οικονομίας.
Κλείνοντας, συνοψίζουμε τις προτάσεις της Ένωσης Πληροφορικών Ελλάδας σε σχέση με την πιστοποίηση δεξιοτήτων χρήσης Η/Υ και τον ψηφιακό αλφαβητισμό γενικότερα:
(i)      Ενδελεχής μελέτη του προσοντολογίου του δημοσίου για την ακριβή καταγραφή των αναγκών σε δεξιότητες χρήσης Η/Υ κατά κλάδο και αντίστοιχη καταγραφή των γνώσεων που αποκτούν οι απόφοιτοι όλων των βαθμίδων του εκπαιδευτικού συστήματος ώστε να υπάρξει αληθής αντιστοιχία μεταξύ τίτλων σπουδών και κλάδων του προσοντολογίου ως προς τις γνώσεις Πληροφορικής και χρήσης Η/Υ που απαιτούνται για κάθε θέση και αυτές που έχει ήδη κάθε υποψήφιος από τους τίτλους σπουδών του. Αναθεώρηση του προσοντολογίου του δημοσίου με βάση τη μελέτη αυτή.
(ii)      Θέσπιση αδιάβλητου συστήματος πιστοποίησης δεξιοτήτων χρήσης υπολογιστών που θα ορίζει διακριτούς ρόλους και κριτήρια για τους φορείς εκπαίδευσης (θα πρέπει να λειτουργούν υπό το καθεστώς των φροντιστηρίων για να μη λειτουργούν ανεξέλεγκτα), τα εξεταστικά κέντρα, τους φορείς πιστοποίησης και τη δημόσια εποπτεύουσα αρχή. Το σύστημα αυτό θα πρέπει:
i.      να αξιολογήσει όλες τις προσφερόμενες πιστοποιήσεις δεξιοτήτων χρήσης υπολογιστών.
ii.      να θεσπίσει και  ένα κρατικό πιστοποιητικό χρήσης υπολογιστών.  
iii.      να μην υπονομεύει, ούτε να υποκαθιστά τους τίτλους σπουδών του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος, μεριμνώντας για την αναγνώριση των μαθημάτων πληροφορικής και χρήσης Η/Υ που περιλαμβάνει το πρόγραμμα σπουδών όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης.
(iii)      Σύνδεση της διδασκαλίας της Πληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με τις γενικότερες ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και τις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας με την ενθάρρυνση της χρήσης ελεύθερου λογισμικού και λογισμικού ανοικτού κώδικα και την σύνδεση των μαθημάτων πληροφορικής που διδάσκονται στη δευτεροβάθμια και μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση με το προσοντολόγιο του δημοσίου ώστε να αποτελούν επαρκή απόδειξη για βασικές δεξιότητες χρήσης Η/Υ.