Πολυτονικό / Γαλλικό / Γερμανικό πληκτρολόγιο στο Linux, micro HowTo

[mandarinos]

Το σκεπτικό:

Ειδικά σε σχολεία με δύο εργαστήρια Πληροφορικής, επειδή αυτά υπερκαλύπτουν κατά πολύ το ωράριο του σχολείου, πιστεύω ότι μπορούν ν' αξιοποιηθούν και από συναδέλφους άλλων ειδικοτήτων. (Πχ γιά να δείξουν κάτι στους μαθητές μέσω Επόπτη, ή να δώσουν/συλλέξουν ασκήσεις μέσα από τα κοινόχρηστα directories, ή/και τις φόρμες της Γκούγκλ, κλπ.)
Με φυσικούς, μαθηματικούς, κλπ παρόμοιες ειδικότητες δεν πιστεύω να υπάρξει θέμα (παρεκτός από την απαιτούμενη αρχική καθοδήγηση από τον υπεύθυνο εργαστηρίου), αλλά με τους/τις εκπαιδευτικούς των φιλολογικών μαθημάτων πρέπει να εγκαταστήσουμε και τα αντίστοιχα πληκτρολόγια. (Εννοείται, πάντα υπό τον συνδυασμό Linux / LTSP.)

Όθεν, ακολουθούν οδηγίες. Δεν θα μείνω στην εγκατάσταση διάταξης πληκτρολογίου, πιστεύω η διαδικασία είναι ήδη γνωστή. Αλλά θα δείξω κάποιες απαραίτητες λεπτομέρειες.

• Θυμίζω: επειδή στο Linux δεν υπάρχει "universal" εγκατάσταση πληκτρολογίων γιά όλους τους χρήστες, τις οδηγίες πρέπει να εφαρμόσουν τόσο οι διδάσκοντες, όσο και οι μαθητές - ξεχωριστά ο καθένας γιά τον χρήστη του.
• Θυμίζω: κάθε εκπαιδευτικός, που θα μπεί στο εργαστήριο να το χρησιμοποιήσει, πρέπει να είναι ενταγμένος (από τον υπεύθυνο εργαστηρίου) στα Linux groups teachers και epoptes, καθώς και ο χρήστης του να είναι τύπου admin. (Του ζητάμε, όμως, να μην ανακατευτεί με ανανεώσεις, ή άλλες ρυθμίσεις.)

(α) Ελληνική Φιλολογία - Πολυτονικό πληκτρολόγιο
Αυτό είναι εύκολο στη χρήση του - αν το συνηθίσεις, εννοείται. Μόνο που πρέπει να βρεθεί γραμματοσειρά που να το υποστηρίζει - και καλαίσθητη. (Προφανώς, ειδικά σχεδιασμένη γι' αυτό.)
- Καλή τεκμηρίωση, εδώ. (Γιά τους συνδυασμούς των πλήκτρων, αλλά και γιά κάποιες τεχνικές λεπτομέρειες, που ίσως πρέπει να φροντίσει ο υπεύθυνος εργαστηρίου.)
- Γιά τα απαραίτητα "αξεσουάρ" του πολυτονικού (ορθογράφους, κλπ), εδώ.

(β) Γαλλική Φιλολογία - Γαλλικό πληκτρολόγιο
Εάν νομίζετε ότι εγκαθιστώντας τη Γαλλική διάταξη πληκτρολογίου ξεμπερδέψατε, ατυχήσατε!   Όχι μόνον δεν θα βρήτε διαισθητικά τα "στολίδια" των χαρακτήρων (τρείς τόνοι, διαλυτικά, cédille), αλλά θα διαπιστώσετε ότι σας ανακάτεψε και τη θέση των χαρακτήρων στο πληκτρολόγιο! (Πχ το a γίνεται q, και ανάποδα.)
Επίσης: μην ψάχνετε γιά οδηγίες στο Διαδίκτυο, διότι υπάρχουν αρκετές "μπαγιάτικες" ιστοσελίδες που μιλάνε γιά copy-paste από πίνακα χαρακτήρων (συν κάποιες άλλες "μαϊμουδιές" - πχ alt+αριθμός Unicode), και θα σας μπερδέψουν χειρότερα. Ο τρόπος είναι ο εξής:

- Στις ρυθμίσεις πληκτρολογίου, πάμε στην προσθήκη διάταξης πληκτρολογίου, και βάζουμε μονάχα τη French US. Καμμία άλλη French.
- Πάμε στις options, και ορίζουμε το compose key. (Αν έχουμε γυρίσει το Linux σε Ελληνικό περιβάλλον των μενού κλπ, τότε πάμε σε: "Επιλογές" / "Ρύθμιση πλήκτρου σύνθεσης".) Αυτό συνήθως το θέτουμε σε πλήκτρα, που δεν πολυχρησιμοποιούνται, όπως πχ το αριστερό Windows. Προσέξτε, όμως: όχι "left Win 3rd level" και τέτοια, το σκέτο το αριστερό Win.
- Μετά, οι συνδυασμοί είναι οι εξής (πληκτρολογούμε διαδοχικά με τη σειρά, τσάκ-τσάκ-τσάκ) :

• compose key / πλήκτρο κάτω από το escape / φωνήεν --> accent grave, πχ è.
• compose key / πλήκτρο αριστερά του enter / φωνήεν --> accent aigu, πχ é.
• compose key / shift+6 / φωνήεν --> accent circonflexe, πχ â.
• compose key / κόμμα / c (ή C) --> cedille, πχ Ç.
• compose key / shift + πλήκτρο αριστερά του enter / φωνήεν --> tréma (διαλυτικά), πχ ë.
• compose key / a / e --> æ
• compose key / o / e --> œ

Πάντα βρισκόμαστε στη Γαλλική διάταξη, αυτά δεν πιάνουν στα Ελληνικά.

Μιά λεπτομέρεια: Η Γαλλική διάταξη πληκτρολογίου και το αντίστοιχο σημαιάκι παίζουν μονάχα ψυχολογικό / μεθοδολογικό ρόλο. Μπορείτε κάλλιστα να βγάλετε τους ίδιους χαρακτήρες και με τον ίδιο τρόπο επάνω στη διάταξη English US, αν δεν θέλετε να μαζεύονται πολλές διατάξεις πληκτρολογίου στον χρήστη σας και βαρυέστε να τις γυρίζετε.

(γ) Γερμανική φιλολογία - Γερμανικό πληκτρολόγιο
Ισχύουν τα ίδια με το Γαλλικό: διάταξη μόνον German US. (Κι αν τη θέλετε.)
Τα διαλυτικά (umlaut) βγαίνουν με τον ίδιο τρόπο, όπως στο Γαλλικό πληκτρολόγιο:

• compose key / shift + πλήκτρο αριστερά του enter / φωνήεν --> umlaut, πχ ë.

Επίσης, ισχύουν οι συνδυασμοί:

• compose key / o / e --> œ (αν δεν θέλετε o με umlaut)
• compose key / a / e --> æ (αν δεν θέλετε a με umlaut)
• compose key / s / s --> ß (διπλό s Γερμανικό)

Τεκμηρίωση και ToDo

Πολύ καλή τεκμηρίωση -γιά Linux- γιά τα "στολίδια" των γραμμάτων και στα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά αλφάβητα (πχ Τσεχικό, κλπ "λατινικά" αλφάβητα - πλήν Κυριλλικών, εννοείται), εδώ.

Το θέμα, όμως, είναι τί γίνεται όταν συνάδελφοι και μαθητές συνεχίζουν μιά γραπτή εργασία στο σπίτι, όπου ο υπολογιστής έχει μόνον Ms-Windows, και δεν θέλουν να βάλουν Linux! (Διότι το LibreOffice υπάρχει και στα δύο ΛΣ, με ακριβώς ίδιες εκδόσεις κάθε φορά, άρα μιά γραπτή εργασία μπορεί κάλλιστα να συνεχιστεί και στο σπίτι.) Υποθέτω ότι θα ταλαιπωρηθούν αρκετά (και ψάχνοντας πρώτα οδηγίες στο Διαδίκτυο), μέχρι να μάθουν τα κόλπα στα αντίστοιχα πληκτρολόγια γιά Ms-Windows. (Ή McIntosh.)
Εδώ, όμως, δεν μπορώ να βοηθήσω προς το παρόν· επομένως, το θέμα του χειρισμού άλλων διατάξεων πληκτρολογίου στα Ms-Windows, παραμένει ToDo. Εάν θέλει κανείς να συμπληρώσει σχετικά αυτό εδώ το HowTo, καλόδεχτος!

Απ' όσο έριξα μιά ματιά σε σχετικές ιστοσελίδες, είμαστε τυχεροί που το Linux έχει "ευθύ" (straightforward) χειρισμό των άλλων πληκτρολογίων, και δεν ταλαιπωρούμαστε!

[mandarinos]

Η αφορμή του παρόντος HowTo - γιά να γελάσετε και λίγο!

Πολύ κακό πράγμα η σιγουριά, ότι ένα θέμα το κατέχεις!... όταν ΔΕΝ το κατέχεις!

Τί γίνεται, λοιπόν, όταν στα social media σου απευθύνει τον λόγο μία κυρία εκ Γαλλίας ορμώμενη, δηλαδή μιά (πολύ όμορφη) αυθεντική Γαλλίδα; Είναι τουλάχιστον αγένεια, να μην απαντήσεις! Οπότε, "- Παιχνιδάκι!", σκέφτεσαι, και προσθέτεις το πληκτρολόγιο "French".

Άμ, δέ!!!!! Πού το a; πού το q;... Μπλέξαμε αγρίως!!!

Τί γίνεται μετά, όταν ένας σχεδόν πανικοβλημένος Μανδαρίνος (έχει γυρίσει στο English US μέν, αλλά πλέον) ψάχνει τόνους και τα ρέστα... και δεν τα βρίσκει; Τί να γίνει; ταρζανιές της τελευταίας στιγμής! Μετάφραση Γκούγκλ και κοπυπαστάδα!
Ρεζίλι των σκυλιών ο -και κομπιουτεράς / Λινουξάς, και Γαλλομαθής- Μανδαρίνος, όμως, έτσι και μαθευόταν παραπέρα αυτό!...   Έπρεπε να πάω να γίνω αναχωρητής στο Θιβέτ μετά, γιά να μην τρώω δούλεμα!

Όθεν, μετά την πρώτη καληνύχτα --> ψάξιμο γιά τεκμηρίωση --> πειραματισμός στην πράξη, αν δουλεύουν όσα διάβασα --> σιγουριά, πλέον.

Επειδή, όμως, ουδέν κακόν αμιγές καλού, σκέφτηκα πως και στο σχολείο μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτές οι γνώσεις, διότι ήδη μιά φιλόλογος (Ελληνικής) μου ζήτησε το εργαστήριο, και μάλιστα περισσότερες της μίας φορές. Κι έτσι, προέκυψε το παρόν Howto.

Οι καλές ιδέες όντως προκύπτουν κι από απίθανες αφορμές. Επαναλαμβάνω, όμως, ότι:

Πολύ κακό πράγμα η σιγουριά, ότι ένα θέμα το κατέχεις!... όταν ΔΕΝ το κατέχεις!

[alkisg]

Για προσθήκη και των τεσσάρων πληκτρολογίων για όλους τους χρήστες, αλλάζουμε τη γραμμή XKBLAYOUT στο αρχείο /etc/default/keyboard ώστε τελικά να γίνει:

# KEYBOARD CONFIGURATION FILE

# Consult the keyboard(5) manual page.

XKBMODEL="pc105"
XKBLAYOUT="us,gr,fr,de"
XKBVARIANT=","
XKBOPTIONS="grp:alt_shift_toggle,grp_led:scroll"

BACKSPACE="guess"

[mandarinos]

Ευχαριστώ γιά υπόδειξη!

Είχα διαβάσει ότι το Linux εξ ορισμού δεν επιτρέπει universal εγκατάσταση πληκτρολογίων, επικαλούμενο λόγους ασφαλείας. Γι' αυτό και στο σχολείο μου δεν επέμεινα να βρω την άκρη γιά καθολική εγκατάσταση, αλλά αντιμετώπισα το θέμα ως εξής (γιά τη βασική διάταξη Αγγλικά-Ελληνικά) :
Έγραψα ένα φυλλάδιο οδηγιών ανά χρήστη, και το έριξα σε κάθε χρήστη μέσω των κοινοχρήστων καταλόγων του LTSP. Ταυτόχρονα, καθοδηγώ κάθε μαθητή γιά το πώς γίνεται να προσθέσει γλώσσες. (Ώστε να τους κινήσω το ενδιαφέρον γιά να ερευνήσουν περισσότερο το Linux.)

Εν πάσει περιπτώσει, η universal εγκατάσταση είναι πολύ χρήσιμη, αν με καλέσουν συνάδελφοι από άλλα σχολεία να τους εγκαταστήσω το LTSP, ώστε να γλυτώσω χρόνο στον συγκεκριμένο τομέα.

Τώρα, στο keyboard config file γίνεται να προσθέσουμε και μιά γραμμή γιά ορισμό του compose key;

Υγ: Ετούτες εδώ οι οδηγίες δεν βοηθάνε. Έψαξα, αλλά η φράση "compose key" δεν ανευρίσκεται.

[alkisg]

Δεν ισχύει αυτό που διάβασες για λόγους ασφαλείας. Από πάντα επιτρέπονται καθολικές ρυθμίσεις πληκτρολογίου.
Δοκίμασε `sudo dpkg-reconfigure keyboard-configuration` και ακολούθησε τους διαλόγους, ρωτάει και για compose και διάφορα άλλα.
Αυτή η εντολή θα ενημερώσει το αρχείο /etc/default/keyboard με τα XKBOPTIONS που θα επιλέξεις, π.χ. compose:rwin,lv3:ralt_switch.
Νομίζω όμως ότι οι διάλογοι δεν είναι αρκετά έξυπνοι ώστε να υποστηρίζουν 4 γλώσσες.
Οπότε αφού τελειώσει η εκτέλεση της εντολής, πρόσθεσε χειρωνακτικά στο αρχείο αυτό και τις υπόλοιπες γλώσσες.
Μετά reboot και δοκιμή αν παίζει. Αν δεν παίξει ανέβασε εδώ το αρχείο μόνο για γαλλικά ή μόνο για τα γερμανικά, ώστε να σου πω τον κατάλληλο συνδυασμό και για τις 4 γλώσσες.

Η αρχική σελίδα βοήθειας για το συγκεκριμένο είναι `man keyboard` ή https://manpages.debian.org/keyboard

[mandarinos]

Οκ, θα το δοκιμάσω, και τα αποτελέσματα εδώ.

Στο μεταξύ, είχα μιά ιδέα: να θέσω τις δικές μου ρυθμίσεις (του user μου, όχι ως admin) copy-paste στο καθολικό keyboard config. Εγώ έχω:
- καθορισμένη εναλλαγή διατάξεων (με alt+shift)
- καθορισμένο compose key (αριστερό Win)
- Ελληνικό extended πληκτρολόγιο (συμπεριλαμβάνει πχ και την άνω τελεία).

Ωστόσο, το etc/default/keyboard του user μου δείχνει μόνον αυτά εδώ:
................................
# KEYBOARD CONFIGURATION FILE

# Consult the keyboard(5) manual page.

XKBMODEL="pc105"
XKBLAYOUT="us"
XKBVARIANT=""
XKBOPTIONS=""

BACKSPACE="guess"
........................

Δεν δείχνει ούτε variant, ούτε τίποτε. Πολύ περίεργο... δεν θά 'πρεπε να τα έχει καθορισμένα αυτά με κάποιον τρόπο σε κάποιο αρχείο, ώστε να τα βρίσκει;
Επίσης, αν (αφού διαβάσω αυτά που λέει γιά το man keyboard(5) ) τα ορίσω εγώ στις παραπάνω δηλώσεις, ποιά η διαφορά;

[alkisg]

Δεν υπάρχει etc/default/keyboard ανά χρήστη, αλλά ένα καθολικό.
Το κάθε desktop environment αποθηκεύει τις ρυθμίσεις ανά χρήστη σε ξεχωριστή θέση, π.χ. τα GTK-based χρησιμοποιούν gsettings, κάτι σαν το registry των windows.

Από το δικό σου λογαριασμό, ποιο είναι το αποτέλεσμα της παρακάτω εντολής;

setxkbmap -query

[mandarinos]

Δείχνει τα εξής:

rules:      evdev
model:      pc105
layout:    us,gr
variant:    ,extended
options:    grp:win_space_toggle,terminate:ctrl_alt_bksp,grp:alt_shift_toggle,compose:lwin

[alkisg]

Άρα λοιπόν, το /etc/default/keyboard σου πρέπει να γίνει:

Κώδικας: Bash

# KEYBOARD CONFIGURATION FILE
 
# Consult the keyboard(5) manual page.
 
XKBMODEL="pc105"
XKBLAYOUT="us,gr,fr,de"
XKBVARIANT=",extended"
XKBOPTIONS="grp:alt_shift_toggle,grp:win_space_toggle,grp_led:scroll,compose:lwin"
 
BACKSPACE="guess"

Για το XKBVARIANT=",extended" που έχεις, δεν νομίζω ότι προσφέρει κάτι, οπότε δοκίμασέ το και σκέτο XKBVARIANT="," όπως ήταν αρχικά.

[mandarinos]

Λοιπόν. Η εντολή: sudo dpkg-reconfigure keyboard-configuration

• δεν με ρώτησε αν θέλω Ελληνικά,
• ρώτησε ποιό είναι το compose key (έθεσα "left logo"),
• και ως /etc/default/keyboard έβγαλε αυτό:

.....................

# KEYBOARD CONFIGURATION FILE

# Consult the keyboard(5) manual page.

XKBMODEL="pc105"
XKBLAYOUT="us"
XKBVARIANT=""
XKBOPTIONS="compose:lwin"

BACKSPACE="guess"
.......................


Δημιουργία LTSP image / επανεκκίνηση / δοκιμή σε ήδη υπάρχοντα χρήστη χωρίς άλλες διατάξεις πληκτρολογίου, δεν έβγαλε κάν τα Ελληνικά. (Φυσικά, ούτε σημαιάκια.)

Αντίθετα, η συμπλήρωση με το χέρι, με: sudo nano /etc/default/keyboard , ως:

..........................
# KEYBOARD CONFIGURATION FILE

# Consult the keyboard(5) manual page.

XKBMODEL="pc105"
XKBLAYOUT="us,gr"
XKBVARIANT=",extended"
XKBOPTIONS="grp:alt_shift_toggle,grp:win_space_toggle,grp_led:scroll,compose:lwin"

BACKSPACE="guess"
..........................

(άφησα προς το παρόν έξω Γαλλική / Γερμανική διατάξεις πληκτρολογίου)
με επιβεβαίωση από δοκιμή και σε ήδη υπάρχοντα χρήστη, και σε καινούργιον, δημιουργημένον μετά την δημιουργία του νέου LTSP image,
έδωσε τα αναμενόμενα (σημαιάκι, εναλλαγή με alt+shift)...

...εκτός από τον ορισμό του compose key στους χρήστες!!!

[alkisg]

Άνοιξε ένα τερματικό και δώσε:

setxkbmap -layout us,gr -option '' -option grp:alt_shift_toggle,grp:win_space_toggle,grp_led:scroll,compose:lwin

Μετά ενώ είσαι στα Αγγλικά, πάτα [Left Windows]+['] και μετά [e], θα βγει: é
Μετά Alt+Shift για Ελληνικά.
Μετά πάτα [Δεξί Alt]+['] και μετά [ε], θα βγει: ὲ

Καλά ως εδώ; Τότε, βάλε το /etc/default/keyboard όπως το έγραψα στο προηγούμενο μήνυμα και κάνε επανεκκίνηση, θα ισχύουν τα ίδια.

[mandarinos]

Έπιασε!!!

Τώρα:
- θα παραμείνει μόνιμα;
- πρέπει να δημιουργήσω νέο LTSP image;

[alkisg]

Το setxkbmap είναι προσωρινό, το /etc/default/keyboard είναι μόνιμο και θέλει δημοσίευση.

[alkisg]

Εντωμεταξύ υπάρχει και το European layout (eu) το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση των us,fr,de:



Όποιος θέλει να το δοκιμάσει στα γρήγορα, δίνει:

setxkbmap -layout eu,gr -option '' -option grp:alt_shift_toggle,grp:win_space_toggle,grp_led:scroll

Οπότε με Alt+Shift ή Win+Space γίνεται η εναλλαγή γλώσσας,
και όσο έχουμε τα European, με πατημένο το δεξί Alt και γράφοντας π.χ.
q w e r t y
βγαίνει:
æ å ë ý þ ÿ

[mandarinos]

Ισχύει, μόνο που δεν το βρήκα στις έτοιμες επιλογές. Πάντως, είναι καλύτερη λύση, διότι καθαρίζει κανείς μ' ένα πάτημα πλήκτρου.