Το σημαντικότερο στην εκπαίδευση είναι η σχέση δάσκαλου-μαθητή, ή εκπαιδευτή-εκπαιδευόμενου. Αυτό που λείπει στο σχολείο είναι η επιλογή, τόσο για το δάσκαλο όσο και για το μαθητή. Δυστυχώς κατά μεγάλο βαθμό η σχέση προκύπτει από τύχη. Κατά ένα μικρό κάποιοι γονείς το ψάχνουν για που θα βρουν καλύτερο δάσκαλο ή εκπαιδευτή. Θα προτιμούσα να υπήρχε μια ομάδα παιδοψυχολόγων που θα καθόριζαν το ποιοι μαθητές ταιριάζουν με ποιους δάσκαλους. Να υπήρχε δηλαδή αξιολόγηση στους δασκάλους, όχι για τον άριστο αλλά για να μπορούν να βρεθούν "συμβατοί" μαθητές. Συζητώ δηλαδή για μια οργάνωση, όπου η τυχαιότητα θα μειωθεί στο ελάχιστο.
Στο θέμα το εξετάσεων και ότι συνεπάγεται από αυτές, πρέπει να δούμε το θέμα σαν εξωτερικός απαθής παρατηρητής. Απαθής με την έννοια ότι βλέπει την κατάσταση χωρίς να χαίρεται ή να λυπάται, και απλά να καταγράφει την αλήθεια. Και η αλήθεια αν κάνω τον παρατηρητή αυτό, είναι ότι η εκπαίδευση δεν είναι σκοπός αλλά τρόπος ζωής. Γεμίζει την ώρα του μαθητή με πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα. Κάνει το μαθητή να βρίσκεται μαζί με άλλα άτομα, που σε άλλες εποχές θα τα βλέπει απόμακρα, αδιάφορα, ενώ τώρα έστω και ανταγωνιστικά, έχει κάτι να κάνει, να δει τι είναι και τι δεν είναι. Με αυτό το τρόπο ζει πραγματικά, με χαρές και λύπες, μέσα στη μαθητική κοινότητα. Η εναλλαγή του μικρόκοσμου του σπιτιού με το μεγαλείο του κόσμου στη τάξη, κάνει το μαθητή να αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει ένας υπέροχος κόσμος αν θέλει να τον ψάξει. Το σχολείο λοιπόν οφείλει να περιορίζει το άγχος του μαθητή, και να ζητάει από αυτόν να βγάλει την ενέργειά του, στο να πράττει, να ερευνά, να μαθαίνει και να μην φοβάται να εξεταστεί για τις γνώσεις του. Η αποτυχία αν και δεν είναι επιθυμητή πρέπει να γίνει κατανοητό στο μαθητή ότι είναι πιθανή για διάφορους λόγους, που δεν είναι πάντα υπό το έλεγχο τόσο του μαθητή όσο και του δάσκαλου. Η αποτυχία δεν είναι απόλυτα απόδειξη μη γνώσης. Αντίθετα η επιτυχία είναι και απόδειξη γνώσης αλλά και άλλων όπως καλή υγεία, καλή διάθεση, καλή ψυχολογία γενικότερα.
Βλέποντας λοιπόν ως απαθής παρατηρητής, το πρόβλημα στην σημερινή εκπαίδευση εστιάζεται στον φόβο των γονιών για το ανταγωνιστικό περιβάλλον που οι ίδιοι συνδράμουν καθημερινά με τις ενέργειές τους, και έτσι τον τροφοδοτούν περισσότερο. Ο φόβος της αποτυχίας των παιδιών οδηγεί τους γονείς να κάνουν έξοδα. Αυτά τα έξοδα δημιουργούν δουλειά για επιστήμονες, και πολλοί μαθητές θα γίνουν οι αυριανοί φροντιστές. Το κράτος λοιπόν όσο αφήνει αυτήν την κατάσταση ως έχει, κερδίζει. Κερδίζει γιατί μεταφέρει ένα έξοδο που κατά το Σύνταγμα ανήκει εξ ολοκλήρου σε αυτό, με την έννοια της προσφοράς δημόσιας εκπαίδευσης, στο κόσμο. Αν αυτό το έξοδο δεν γίνονταν, τα χρήματα θα πήγαιναν προφανώς σε άλλου τύπου έξοδα, και θα ανέτρεπαν το αίσθημα φόβου. Και όσο λιγότερο φοβάται κανείς τόσο περισσότερο ελεύθερος είναι να κρίνει, να λειτουργήσει ως απαθής παρατηρητής, να βρει την αλήθεια. Φυσικά το κράτος διοικείται εξ ονόματος του λαού, αλλά δεν είναι όλος ο λαός στη διοίκηση, αλλά επιλεγμένοι που έχουν επιλεχθεί από τα ίδια "φοβισμένα" άτομα, που κάνουν κακές επιλογές στην εκπαίδευση των παιδιών τους.
Η μέγιστη φοβία των νέων εκδηλώνεται με την φυγή τους στο εξωτερικό, όπου υποτίθεται κερδίζουν περισσότερα, βρίσκουν δουλειά, υπάρχει δηλαδή μια ζήτηση. Αλλά όταν υπάρχει ζήτηση σημαίνει ότι κάτι άλλαξε το ισοζύγιο ζήτησης-παροχής και αυτό δεν το ξέρουν αν δεν πάνε να ζήσουν εκεί. Θα μπορούσε και εδώ να αλλάξει αυτό το ισοζύγιο; Φυσικά, αλλά πρέπει να πέσει ο φόβος. Όσο υπάρχει ο φόβος οι δράσεις ελαχιστοποιούνται, δηλαδή νομίζουμε ότι η αποτυχία θα είναι σίγουρη, παρόλο που λέμε ότι "γνωρίζουμε", σκεφτόμαστε όλους εκείνους τους παράγοντες, κάποτε θα τους λέγαμε αστάθμητους, αρά λόγω φοβίας έχουν ήδη σταθμιστεί και και έχουν απογοητεύσει.
Δεν μπορώ να προβλέψω το μέλλον, αλλά ελπίζω να αρχίσει ο κόσμος να συνειδητοποιεί ότι ο χειρότερος εχθρός του είναι η απογοήτευση, η φοβία για το αύριο.
